Het was een zonnige junidag in 2020, Utrechters mochten weer wat meer naar buiten na een lock down. Welkom in Utrecht had een speurtocht door de stad georganiseerd. Voor Nederlanders en hun taalmaatjes. Marit deed ook mee, met haar Turkse maatje. Aan het einde van de speurtocht, onder de loofbomen bij de Janskerk, stond een stagiaire van Welkom in Utrecht de wandelaars op te wachten. Marit raakte met haar aan de praat. En raakte enthousiast. Ze was op dat moment bezig met een bachelor voor de studie Culturele Antropologie en was op zoek naar een stage. Kon ze ook drie maanden stage lopen bij Welkom in Utrecht? ‘Ja zeker, graag.’

Sense of belonging

Zo gezegd, zo gedaan. Marit was bij de Vrouwenavond in het azc aan de Joseph Haydnlaan, hielp mee met het moedertaalcafé aldaar, met de kookavonden bij Het Wilde Westen waar vluchtelingen samen met Utrechters de lekkerste gerechten op tafel zetten en nog veel meer. Ze deed tijdens haar stage ook onderzoek. Het thema was:  statushouders en hun ‘Sense of belonging in Utrecht’. Marit: ‘Ik kon zo allerlei verschillende mensen interviewen.’ Want dat is wat ze het allerleukste vindt: Mensen met diverse achtergronden leren kennen, vragen wat hun zicht is op de wereld, het leven. Ze kreeg er de volle ruimte voor. Ook na haar stage, toen ze nog een tijd als vrijwilliger bleef werken voor Welkom in Utrecht.

Star Lodge

In december 2021 werd er een noodopvang geopend in het toenmalige Star Lodge Hotel aan de Biltsestraatweg. Welkom in Utrecht kreeg er een prominente rol om activiteiten te organiseren en faciliteren. Er waren nieuwe medewerkers nodig. En Marit bleek een perfecte kandidaat. Ze vond het een leuke, leerzame periode. ‘Ik heb ontzettend veel mensen ontmoet en zeer waardevolle contacten gelegd.’ Op Star Lodge verzorgde ze met haar collega Jesse de werving. Op dinsdag tussen 14 en 15 uur moeten alle bewoners zich melden bij het COA. Welkom in Utrecht staat daar dan met informatie over activiteiten. Minstens zo belangrijk als het informeren zijn de praatjes die je maakt. Vaak zijn de Welkom in Utrecht medewerkers de eerste contacten met Nederlanders van mensen in de opvang. Marit: ‘Tijdens de werving zie je vaak dezelfde mensen. Die komen gewoon gedag zeggen, even wat kletsen. En soms heb je een contact dat verder gaat. Ik heb er een Syrische vriendin aan overgehouden.’ Het is, zo meent ze, de kracht van Welkom in Utrecht. Dat iedereen die er werkt ook persoonlijk betrokken is bij diverse vluchtelingen. ‘Het is niet zo van ‘’Ik werk mijn takenlijstje af en dat is het. Het is heel menselijk.’

Ze zwijgt even. ‘En weet je, dat contact hoeft ook niet met iedereen diepgaand te zijn. Waardevol is voor mij ook dat ik een vluchteling in de stad tegenkom en dat ik gewoon “Hoi, hallo” kan zeggen. Voor mijzelf is dat ook leuk. Ik woon pas vijf jaar in Utrecht. In het begin kende ik niet veel mensen. In het afgelopen jaar heb ik zoveel mensen leren kennen, vluchtelingen, maar ook collega’s, vrijwilligers, mensen die een activiteit opzetten. Het werk bij Welkom in Utrecht gaat vaak over de sense of belonging van vluchtelingen; zij hebben baat bij het leren kennen van de stad, het uitbreiden van hun netwerk. Maar eigenlijk is het ook andersom, niet alleen voor mij maar ook voor vrijwilligers. Wij leren ook veel nieuwe mensen kennen. Het is een wisselwerking.’

Wat is haar beste herinnering? Daar moet ze even over nadenken. Want het zijn er veel. Misschien wel ‘haar blijste herinnering’ is de trip naar Scheveningen. Toen Welkom in Utrecht in 2022 tijdens de zomer, toen het zo warm was, met alle mensen van Star Lodge twee keer een dag naar het strand van Scheveningen ging. Marit: ‘Dan zit je in een bus vol mensen die nog nooit de Nederlandse kust hebben gezien. Iedereen was zo blij. De meeste mensen gingen het water in, alhoewel dat behoorlijk koud was, soms zelfs met kleren en al aan. Echt superleuk om te doen. En vooral ook mooi dat je zo’n moment met elkaar kunt delen.’

Zware verhalen

Moeilijke momenten waren er ook. Natuurlijk. ‘Ik spendeer het grootse deel van mijn tijd in een azc. Elke bewoner heeft een verhaal en ondanks dat je dat verhaal niet van iedereen kent – we vragen nooit naar het vluchtverhaal – voel je wel dat zo’n verhaal bijna altijd zwaar is. Bovendien zit niemand in een azc omdat ze daar zo graag willen zitten. Soms was ik bij een kinderactiviteit. Dan zag ik die kinderen spelen en dan dacht ik: pfiew, dan ben je zeven of acht jaar en wat heb je dan al niet moeten meemaken? Vaak zitten asielzoekers jaren in een azc voordat ze een beetje een stabiel dagelijks leven hebben. En ja, dat gevoel kan ook voor mij zwaar zijn.’

Wat heeft ze geleerd? ‘Ik heb veel mensenkennis opgedaan. Vluchtelingen worden vaak in een hokje geplaatst. En gezien als een homogene groep. Maar dat is natuurlijk helemaal niet zo. Er wonen op Star Lodge meer dan 300 mensen en dat zijn 300 individuen. En al die vrijwilligers die er rond lopen, ook dat is geen homogene groep natuurlijk. Ik heb geleerd om met al die mensen te werken en neutraal te blijven.’ Ze geeft een voorbeeld. ‘Stel dat ik tijdens de werving tegen een vluchteling zou hebben gezegd dat een vriend van mij homo is, dan weet ik van een paar mensen dat die niet meer tegen mij zouden praten. Dat is best een heftig idee. Maar ik moest mezelf zo positioneren dat ik mij daar niet door liet leiden. Want als wij een dagje met een groep naar het museum gingen, dan moest ik die persoon natuurlijk ook uitnodigen. Welkom in Utrecht is er voor iedereen. Het maakt niet uit wat je achtergrond is of je seksuele voorkeur of welke taal je spreekt.’

Lijntjes uitleggen

En nog wat cruciaals. ‘Ik heb best vaak gezien dat vrijwilligers ergens toch ook vanuit een “White savior idee” werken. En dat vluchtelingen neer worden gezet als mensen die totaal niet zelfredzaam zijn en heel zielig. En ja, heel veel vluchtelingen zijn zielig, maar vaak ook heel zelfredzaam. En wat ik zo mooi vind aan het werk bij Welkom in Utrecht is dat het team er niet instaat als “Oh die arme vluchtelingen, die gaan we helpen”, maar meer als ondersteunend, zodat mensen verbinding kunnen maken, lijntjes voor ze uitleggen waar ze wat aan hebben. Want ik vind wel dat als je als vluchteling naar Nederland komt het je moeilijk wordt gemaakt om je hier te settelen. Dat begint al bij een procedure die heel lang kan duren, en dan kost het nog veel tijd voordat je een woning krijgt en dat huis is dan niet per se in de stad waar je in het azc hebt gezeten, dat soort dingen. En hoewel een azc hier in Utrecht in vergelijking met andere opvanglocaties nog behoorlijk in ‘de wereld’ staat is het toch een afgesloten geheel, en niet echt uitnodigend. Een organisatie als Welkom in Utrecht schept de mogelijkheid om connectie te maken. Een middag naar het museum klinkt misschien oppervlakkig. Maar dat zijn wel van die momenten dat mensen niet alleen plezier hebben, maar ook Nederland een beetje beter kunnen leren kennen, zich een beetje beter thuis kunnen voelen. Na een museumbezoek weet je hoe het wat dat betreft in Nederland functioneert. Die connectie heb je dan al.’

Marit stopte in mei met haar werk bij Welkom in Utrecht. Ze werkt op moment van schrijven als vrijwilliger in Hebron, Palestina om daar meer kennis op te doen over de mensenrechten aldaar. In september begint ze aan een master International Development Studies aan de Universiteit van Amsterdam. En ze blijft bij Welkom in Utrecht betrokken. Want Marit is een van de jongeren die in de gemengde woonvorm bij azc Pahud in Overvecht woont. En ook in dat azc is Welkom in Utrecht volop aan de slag.